O Στρατός Εθνικής Απελευθέρωσης των Ζαπατίστας γνωστός και σαν EZLN - Ejército Zapatista de Liberación Nacional , ιδρύθηκε την 17η Νοεμβρίου του 1983. Στη ρίζα του βρίσκονται η Θεολογία της Απελευθέρωσης , από την οποία εμπνεύστηκε ένα μεγάλο κομμάτι των μελών του, και η παρακαταθήκη του μεγάλου Επαναστάτη Αιμιλιανό Ζαπάτα , του οποίου οι αγώνες για Γη και Ελευθερία συνεχίζουν να εμπνέουν το λαό του Μεξικού.
Οι Ζαπατίστας θεωρούν ότι είναι οι κληρονόμοι και διεκδικητές , μέχρι τη δικαίωση, όσων απαίτησαν οι επαναστάτες του Ζαπάτα πριν από έναν αιώνα. Είναι εκείνοι που διεκδικούν εκ νέου όσα εκείνος διεκδίκησε , στρεφόμενοι κατά ενός διεφθαρμένου , βαθιά ταξικού κράτους το οποίο καταδικάζει το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού του στη φτώχεια.
Από την ίδρυσή του , το 1983 , οπότε και αποτέλεσε φορέα ενότητας μικρότερων κινήσεων , και ως το 1994 , το κίνημα των Ζαπατίστας αποτελούσε μια υπόθεση εσωτερική του Μεξικού , στην οποία η διεθνής κοινότητα δεν είχε δώσει καμμία σημασία.
Οι Ζαπατίστας θεωρούν ότι είναι οι κληρονόμοι και διεκδικητές , μέχρι τη δικαίωση, όσων απαίτησαν οι επαναστάτες του Ζαπάτα πριν από έναν αιώνα. Είναι εκείνοι που διεκδικούν εκ νέου όσα εκείνος διεκδίκησε , στρεφόμενοι κατά ενός διεφθαρμένου , βαθιά ταξικού κράτους το οποίο καταδικάζει το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού του στη φτώχεια.
Από την ίδρυσή του , το 1983 , οπότε και αποτέλεσε φορέα ενότητας μικρότερων κινήσεων , και ως το 1994 , το κίνημα των Ζαπατίστας αποτελούσε μια υπόθεση εσωτερική του Μεξικού , στην οποία η διεθνής κοινότητα δεν είχε δώσει καμμία σημασία.
Την 1η Ιανουαρίου του 1994 , όμως, οι Ζαπατίστας απαίτησαν και κέρδισαν την παγκόσμια προσοχή , κηρύσσοντας τον πόλεμο στο Μεξικανικό κράτος , με την πρώτη Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόν , και καταλαμβάνοντας τέσσερις πόλεις στην Τσιάπας , μία από τις φτωχότερες περιοχές του Μεξικού , με μεγάλο πληθυσμιακό ποσοστό ιθαγενών.
Η πλειονότητα των αρχηγών του κινήματος είναι ιθαγενείς , με μόνη εξαίρεση τον εμπνευσμένο επαναστάτη , εξαίρετο συγγραφέα , χαρισματικό και αφοσιωμένο στο κίνημα , υποδιοικητή Μάρκος , ο οποίος και αποτελεί τη διεθνή "σημαία" των Ζαπατίστας και έχει κερδίσει τον τίτλο του πρώτου "μεταμοντέρνου επαναστάτη" για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποίησε τα ΜΜΕ και τις νέες τεχνολογίες προς όφελος του κινήματος.
Η 1η Ιανουαρίου του 1994 είχε επιλεχθεί διότι εκείνη την ημέρα ετίθετο σε εφαρμογή η ΒορειοΑμερικανική Συμφωνία για το Ελεύθερο Εμπόριο , γνωστότερη ως NAFTA (North American Free Trade Agreement), μια συμφωνία που εμμέσως στερούσε και τη γη και την ελευθερία από τον φτωχό αγροτικό πληθυσμό του Μεξικού. Οι Ζαπατίστας προχώρησαν στην ένοπλη εξέγερση , ακριβώς για να εκδηλώσουν την αντίθεσή τους και , το δυνατόν, να μπορέσουν να διασώσουν τη γη τους από τα αποτελέσματα αυτής της συνθήκης.
Η πολιτική τους ήταν πάντα εναντίον της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού. Η ένοπλη εξέγερση κράτησε ακριβώς δώδεκα μέρες. Οι Ζαπατίστας άρχισαν κατόπιν διαπραγματεύσεις με την μεξικάνικη κυβέρνηση. Δεν ξαναπήραν τα όπλα.
Η Τσιάπας βρίσκεται σε ένα ιδιότυπο καθεστώς αυτονομίας και το κίνημα των Ζαπατίστας έχει επαρκή διεθνή υποστήριξη ώστε να μη κινδυνεύει άμεσα. Από το 1994 και μετά , οι περισσότερες κοινότητες της Τσιάπας πέρασαν στα χέρια των Ζαπατίστας και ακολουθούν τα πρότυπα αυτοοργάνωσης του κοινοτισμού. Οι κοινότητες συνεργάζονται μεταξύ τους , έχοντας ισότιμη παρουσία στις κεντρικές αποφάσεις.
Η πλειονότητα των αρχηγών του κινήματος είναι ιθαγενείς , με μόνη εξαίρεση τον εμπνευσμένο επαναστάτη , εξαίρετο συγγραφέα , χαρισματικό και αφοσιωμένο στο κίνημα , υποδιοικητή Μάρκος , ο οποίος και αποτελεί τη διεθνή "σημαία" των Ζαπατίστας και έχει κερδίσει τον τίτλο του πρώτου "μεταμοντέρνου επαναστάτη" για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποίησε τα ΜΜΕ και τις νέες τεχνολογίες προς όφελος του κινήματος.
Η 1η Ιανουαρίου του 1994 είχε επιλεχθεί διότι εκείνη την ημέρα ετίθετο σε εφαρμογή η ΒορειοΑμερικανική Συμφωνία για το Ελεύθερο Εμπόριο , γνωστότερη ως NAFTA (North American Free Trade Agreement), μια συμφωνία που εμμέσως στερούσε και τη γη και την ελευθερία από τον φτωχό αγροτικό πληθυσμό του Μεξικού. Οι Ζαπατίστας προχώρησαν στην ένοπλη εξέγερση , ακριβώς για να εκδηλώσουν την αντίθεσή τους και , το δυνατόν, να μπορέσουν να διασώσουν τη γη τους από τα αποτελέσματα αυτής της συνθήκης.
Η πολιτική τους ήταν πάντα εναντίον της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού. Η ένοπλη εξέγερση κράτησε ακριβώς δώδεκα μέρες. Οι Ζαπατίστας άρχισαν κατόπιν διαπραγματεύσεις με την μεξικάνικη κυβέρνηση. Δεν ξαναπήραν τα όπλα.
Η Τσιάπας βρίσκεται σε ένα ιδιότυπο καθεστώς αυτονομίας και το κίνημα των Ζαπατίστας έχει επαρκή διεθνή υποστήριξη ώστε να μη κινδυνεύει άμεσα. Από το 1994 και μετά , οι περισσότερες κοινότητες της Τσιάπας πέρασαν στα χέρια των Ζαπατίστας και ακολουθούν τα πρότυπα αυτοοργάνωσης του κοινοτισμού. Οι κοινότητες συνεργάζονται μεταξύ τους , έχοντας ισότιμη παρουσία στις κεντρικές αποφάσεις.
